Maandelijks archief: maart 2013

Het broedseizoen is weer begonnen

Geplaatst op door

Misverstanden over ooievaars
De volwassen Amsterdamse ooievaars die na afloop van het broedseizoen vorig jaar op trek naar het zuiden zijn gegaan zijn weer in ons land teruggekeerd. Al de nesten waarop vorig jaar gebroed is zijn inmiddels weer bevolkt. Vaak is te zien hoe de ooievaars af een aan vliegen met takken die zorgvuldig in het gedurende de winter een beetje verwaaide nest worden geweven.
Bij veel Amsterdammers bestaan er nogal wat misverstanden over ooievaars. Zo komt het voor dat het publiek de vogels gaat voeren met brood, afgeprijsde gehaktballetjes ui de supermarkt of resten van in de parken genuttigde babi-pangang of barbequevlees. Het voeren is fataal en leidt onherroepelijk tot de dood van de vogels. Iets anders dat tot veel teleurstellingen leidt is plaatsen van nestpalen in diverse stadsdelen. Ooievaars hebben zo eigen ideeën over wat een geschikte woning is om jongen groot te brengen. De uit de nog zo begrijpelijk behoefte van mensen naar ooievaars in hun omgeving wordt door de vogels echter niet ingevuld.

Voorkeur voor nestNestFr180313plaatsen van ooievaars
Ooievaars zijn van nature koloniebroeders die om te broeden elkaars gezelschap opzoeken. Hierdoor komt het dat boven een bezet nest vaak vreemde ooievaars rondcirkelen. Het stel dat op het nest verblijft gaat dan opgewonden klepperen. Nu de ooievaarspopulatie in Amsterdam zich aan het uitbreiden is vinden er bij de bebroedde nesten felle gevechten plaats met concurrenten. Zie het filmpje op de website ( http://ooievaars020.nl/nesten/nieuwe-ooster/ even naar beneden scrollen.) Dit komt doordat in de omgeving van het bestaande nest geen alternatieve mogelijkheden aanwezig zijn om nieuwe nesten te bouwen. Door mensen opgerichte op grote afstanden van elkaar gelegen paalnesten zijn voor ooievaars die van nature in groepen broeden niet aantrekkelijk. In Zuid- en Oost Europa heeft men dit goed begrepen. Er zijn daar dorpjes en steden die beroemde toeristische trekpleisters zijn vanwege hun ooievaarskolonies.

Wildgroei van mensen-nesten
Amsterdammers zouden beter naar het natuurlijke gedrag van ooievaars moeten kijken en daarvan leren. Duidelijk is dat in Amsterdam veel sympathie bestaat voor de soort. Maar inmiddels is het aantal lege door mensen geplante ooievaarspalen aangegroeid tot zo’n vijfentwintig. Het is dan ook een empirisch gegeven dat de menselijke neiging tot het oprichten van nestpalen niet strookt met het natuurlijke broedgedrag en nestvoorkeur van ooievaars. De vele door mensen opgerichte nestpalen, vaak in parken, aan het water of met mooie zichtlijnen laten de ooievaars links liggen. Er bestaat bij de mensen-soort kennelijk een behoefte om een nestpaal met een stel ooievaars in hun ´mensen-territorium´ te bezitten. Ooievaars echter herkennen deze door mensen opgerichte nestpalen niet als een voor hun aantrekkelijke ooievaars-woning. Het gevolg is dat het verlangen van mensen naar ooievaars in hun park of stadsdeel blijft onbeantwoord. Voor de twee nesten die de ooievaars het vorig seizoen zelf bouwden zochten ze echter wel de onmiddellijke nabijheid van mensen in een bebouwde omgeving.

Het aantal ooievaars in Amsterdam neemt toe
De populatie van de ooievaar als soort neemt toe. Zoals we hiervoor al aangaven verloopt dit niet zonder problemen. Om invulling te geven aan de behoefte van Amsterdammers naar ooievaars in hun stad zou verstandig zijn om bij het plaatsen van kunstmatige ooievaarsnesten uit te gaan van het natuurlijke gedrag van de soort. En voor ooievaars mogelijkheden creëren om dicht bij elkaar te broeden. Dit kan door op plekken waar eerder gebroed werd en gevechten plaatsvinden concurrenten terwijl ook in de lucht veelvuldig ander ooievaars zijn waar te nemen enige nesten bij te plaatsen. Er kunnen zich dan kleine kolonies ontstaan van twee of drie nesten. De ooievaars zullen dan vredig gezamenlijk het broedseizoen door brengen. Voor het ecologisch evenwicht in de naaste omgeving van zo´n mini-kolonie levert dat geen risico op. Ooievaars foerageren vooral ´buitenshuis’ op grote afstand van het nest. Daarbij zijn ze enkel gedurende de broedperiode aanwezig bij de nesten. Geschikte plekken voor zo’n mini-kolonies kunnen zich midden in de bebouwde omgeving bevinden of in groen gebied als een park. Zo’n groepje broedende ooievaars vormen een gewaardeerde afleiding voor natuurarme stedelingen. Daarbij zijn het echte toeristen trekkers. Enkele
ooievaarsnesten kosten een fractie dan weer een Iamsterdam- monumentje. In Den Haag hebben ze dit goed begrepen. Vlak bij het drukke Centraal Station bevindt zich een prachtige ooievaarskolonie. Waarom zou Amsterdam hierbij achterblijven.

Ooievaars redden ontdeugende bisschop

Geplaatst op door

In het begin van het broedseizoen heeft zich in Amsterdam een ernstig incident voorgedaan waarbij het door een ooievaarskoppel net weer opnieuw betrokken oude nest door een hoveniersbedrijf verwijderd werd in opdracht van een kerkgenootschap. De ooievaar is een beschermde vogel, wat betekent dat hij niet verstoord en verjaagd mag worden. Ook het nest wordt door de Flora- en Faunawet beschermd. Het maakt hierbij niet uit of dit een door mensen geplaatst of een door ooievaars zelf gebouwd nest is. Ook buiten het broedseizoen, dus in de winter, geldt een deel van deze regels. Wanneer het nest nog als slaapplaats door overwinterende ooievaars wordt gebruikt, mag er volgens de wet niets aan het nest worden gedaan. Zelfs dan zijn werkzaamheden, bijvoorbeeld vernieuwing van een dak, waarbij een ooievaarsnest tijdelijk gelicht moet worden, zonder ontheffing niet toegestaan. Omdat een ooievaarsnest meerdere jaren achter elkaar wordt gebruikt, heeft het een extra beschermde status, zodat het ook in de periode waarin de ooievaars in hun overwinteringsgebieden zijn, beschermd is. Dit betekent dat ook in de wintermaanden een nest niet zomaar verwijderd of verplaatst mag worden.

Het was begin april vorig jaar dat er ineens twee ooievaars neerstreken op de toren van een kerk midden in de Amsterdamse wijk Watergraafsmeer. IJverig begonnen ze takken aan te slepen. En in een mum van tijd stond er een prachtig nest boven op de kerktoren. Korte tijd laten zaten pa- en ma-ooievaar om beurten op de eieren te broeden. Buurtgenoten van de mensen-soort, kerkgangers en de kinderen van de naast de kerk gelegen Montessorischool leefden mee met het ooievaarsgezinnetje. Heelhaas betrof het puberouders die nog niet zo goed raad wisten met de nieuwe levensfase. De ooievaarskuikentjes haalden het niet. Zo gaat het vaker bij ooievaars. De eerste keren kan het mis lopen. Maar daarna brengen ze ieder jaar enkele jongen groot.

Een paar weken geleden keerde het stel terug. Iedereen blij natuurlijk. Tot een omwonende ons een nood-mail stuurde dat een hoveniersbedrijf het nest verwijderd had. Ooievaars zijn beschermde dieren. De nesten mogen niet verstoord of weggehaald worden. Op advies van ambtenaren van de gemeente en deskundigen van de landelijke instelling voor ooievaars STORK en de Vogelwerkgroep Amsterdam werd aangifte gedaan bij de Algemene Inspectie Dienst. Daarnaast stuurden we een mail naar het diensthoofd gebouwen het kerkgenootschap van de Mormonen waar de kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen toe behoort. Hierin stelden we voor om samen met de parochianen een kunstmatignest op de toren te plaatsen. De beheerder van de kerk aan de Zaaiersweg belde ons. Hij vond het allemaal heel naar voor de ooievaars. Maar het moest ‘van hogerop’. Graag wilde hij de ooievaars helpen en gezamenlijk een nieuw nest op de toren plaatsen. Mogelijk was er zelfs een potje om zo’n nest te betalen. Hij zou even bij de bisschop informeren. Nou dat liep niet best af. Twee minuten later kregen we een ziedende monseigneur aan de lijn $##@(*()(&^%$#@!!!!! (Niet netjes om hier op te schrijven.) Met ons wilde hij helemaal geen gesprek aangaan en eiste een contactadres waar hij het op zijn beurt weer ´hogerop´ zou gaan zoeken. De beide ooievaars waren heel boos op de monseigneur. Deze zat onder tussen echter behoorlijk in de penarie. Er stond hem een fikse straf te wachten. Maar, zoals ooievaars zijn. Door hun goede inborst vonden ze hem ook een beetje zielig. Ze besloten de Mormoonse bisschop en zichzelf te helpen. Meteen zijn ze opnieuw flink aan het bouwen geslagen. En … toen afgelopen woensdagmiddag op de plaats delict een wetsdienaar van het Ministerie van Economische Zaken Landbouw en Innovatie verscheen, stond er bovenop de kerktoren weer een prachtig ooievaarsnest. De Mormoonse bisschop hoefde niet het cachot besloot onze natuurbewaker: “De monseigneur is gered door de vogels die de overtreding hersteld hebben.¨ schreef hij ons. De bisschop heeft hij ervan overtuigd dat hij zoiets stouts nooit meer mag doen.

En de ooievaars … die hebben tijdens het aanslepen van het bouwmateriaal allerlei liefelijks met elkaar bedreven. Naar we kunnen verwachten zijn er over een week of zes jonge ooievaartjes.