Citeren

Juultje Joosten over de Vrije Geer via Twitter:
Gebroed is r zeker 30 dgn. sinds 1,5 wk geen broedactiviteiten. geen tekens v kuikens. af en toe ooievaar(s) op nest

Zijn er nu wel of geen ooievaarskuikens op een nest

We zijn nu in een spannende periode van het broedseizoen aangeland. Na een broedtijd van 33 dagen zijn de eieren uitgekomen. De eerste weken daarna zijn de jonge kuikens meestal nog niet te zien.

De oudervogels zijn beurtelings op het nest of zoeken voedsel voor zichzelf en de jongen. Zowel het mannelijk als het vrouwelijke dier vervullen beide functies. In menselijke termen zijn ooievaars heel geëmancipeerde dieren. In de beginperiode nadat de eieren zijn uitgekomen zit de ooievaar van de nestdienst vlak op het nest om de kuikens warm te houden. Dit is vooral bij koud weer het geval. Naarmate de jonge kuikens groeien gaat zij/hij als de temperatuur hoger is rechtop staan. En geeft de jonge kuikens daarmee wat schaduw.

Doordat een nest meestal hoog op een paal staat of meer natuurlijk in een boom gebouwd is duurt het meestal een poos eer de jonge ooievaartjes van beneden af te zien zijn. Voor de menselijke toeschouwer zijn de eerste weken na het uitkomen van de eieren een spannende periode. Zijn er nu wel of geen jongen op het nest? Om daar achter te komen kun je letten op gedrag van de ooievaars tijdens de wissel.

Als de ooievaar die op voedseltocht is genoeg prooidieren heeft opgegeten en in zijn krop heeft opgeslagen keert deze terug naar het nest. Er vindt dan met veel, geklepper met de snavels een uitgebreide begroetingsceremonie plaats van de beide oudervogels. Daarna gaat de thuiskomer het voedsel dat in de krop is opgeslagen voor de jongen opbraken. De ooievaar gaat dan met zijn kop naar beneden staan en in de hals zijn golvende bewegingen waar te nemen. De jongen pikken de uitgebraakte prooidieren zelf op van de bodem van het nest. Vertoont de thuiskomende ooievaar dit gedrag, dan is het vrijwel zeker dat er jongen op het nest zijn. Als de jongen al wat groter zijn geworden is te zien hoe ze bij de thuiskomen bedelen. De kopjes met opengesperde snaveltjes van de donker gekleurde jongen kun je dan boven de rand van het nest zien uitkomen.

Gedurende de broedtijd is er overdag dus altijd maar een van de twee ooievaars op het nest aanwezig. Behalve gedurende de korte tijd van de wissel als de beide ouders van functie wisselen. De thuiskomer neemt de nestdienst over en de andere ooievaar verlaat na een paar minuten het nest om op foerageertocht te gaan.

De beide oudervogels slapen wel ’s nachts wel samen op het nest. Als de jongen erg groot zijn geworden en er ontstaat ruimtegebrek, dan slaapt een of beide ouders soms ook ergens in de buurt van het nest.

Mat

Ooievaar in Lustoord

J. Verheul stuurde ons deze foto’s, genomen tijdens een barbeque in het tuinencomplex ”Lustoord” nabij Duivendrecht.

Wat is er gebeurd met de jonge kuikens in het Vondelpark?

Naar verwachting zijn bij verschillende nesten inmiddels de eieren uitgekomen. Zolang de kuikens nog klein zijn worden ze door de oudervogels warm gehouden. Als je goed op het gedrag van de ooievaars let tijdens de wissel dan kun je echter toch vaststellen of er jongen zijn in een ooievaarsnest. Er blijft altijd en ooievaar bij de jongen. Bij koud weer zie dat deze er stevig op zit. Soms komt er enkel een witte kop met snavel boven de rand van het nest uit. De andere ooievaar is dan op voedseltocht. Deze trekt door de habitat (het leefgebied waarbinnen voedsel wordt gezocht) om prooidieren te vangen die in de krop worden opgeslagen. Als er voldoende voedsel is opgegeten, dat kan soms wel anderhalf uur duren, vliegt de ooievaar op de thermiek langs omwegen terug naar het nest. Daar vindt dan een hartstochtelijk begroetingsritueel plaats waarbij met de snavels klepperende geluiden worden gemaakt. Als het stel weer tot bedaren is gekomen moet je goed op de thuiskomer letten. Deze gaat nu met de kop omlaag staan en in de hals zie je golvende bewegingen waarmee het voedsel voor de jongen wordt opgebraakt. Zolang de eieren nog niet zijn uitgekomen blijft het opbraken van het voedsel achterwege. Door goed op het gedrag van de vogels te letten kun dus vaststellen of er al kuikens in een nest zijn of dat er nog gebroed wordt.

Bij mooi weer gaat de oudervogel van de nestdienst vaak rechtop in het nest staan. Als de kuikens al een beetje gegroeid zijn kun je dan zien hoe ze de kopjes naar boven steken. Soms met opengesperde snavel om te bedelen.

Vandaag kon ik zo in het Vondelpark voor het eerst fysiek  waarnemen dat er twee jongen zijn. De vaste parkbezoekers die daar vaak op de banken zitten vertelden me echter dat ze eerder vijf kuikens hadden geteld. Inmiddels zouden er drie zijn doodgegaan. Dat moet dan de laatste paar dagen geweest zijn toen het mooi weer was. Zoiets is letterlijk ‘doodzonde’ natuurlijk. Gezien de korte tijd en het aantal dode jongen is het goed mogelijk dat deze brood hebben binnen gekregen bij het voeren. Er zijn nog steeds parkbezoekers die de ooievaars voeren alsof het eendjes zijn en dat is fataal voor de jongen. Dat men de affiches met ”Niet Voeren” uit het park heeft verwijderd draagt natuurlijk niet bij aan het welzijn van onze ooievaars.

Graag horen we van Vondelparkbezoekers hoeveel jonge ooievaars zij hebben kunnen waarnemen. een wanneer dat was. Ook bij de andere nesten zijn de komende dagen bij mooi weer waarschijnlijk jong ooievaartjes te zien. Dus zie je iets boven de rand van het nest uitpiepen. probeer het aantal jongen dan te tellen en laat het ons weten.

Mat

Het ringen van jonge ooievaars

Als een ooievaar geringd wordt is deze als individu herkenbaar. Op de ring staat voor ieder afzonderlijke vogel een uniek nummer. Met een goede kijker of telescoop is het nummer af te lezen. Het ringen wordt landelijk voor alle vogelsoorten georganiseerd door het Vogeltrekstation te Arnhem. Hier houdt men de gegevens bij van alle geringde vogels. Als een vogel aan de hand van een gevonden ring wordt teruggemeld wordt de waarneming aan de bestanden gekoppeld. Zo wordt inzicht verkregen in het verplaatsingsgedrag van een vogel en en hoe oud deze is geworden. Het ringen van ooievaars wordt in Nederland verzorgd door medewerkers van STORK. Van ooievaars verzameld men hier een aantal extra gegevens zoals over de voortplanting en verspreiding. Van het broedgedrag wordt bijgehouden met welke partner een specifieke ooievaar broedt in een bepaald jaar, op welk nest en het aantal jongen dat uitvliegt. Daarnaast vindt er jaarlijks landelijk een zomer- een een wintertelling plaats.

Meer over het ringen van jonge ooievaars lees je hier.