Auteursarchief: Mat

Filmavond over ooievaars 19 juli

Geplaatst op door

Filmavond in de grote zaal van het Bewoners Overleg Oud West (Eerste Helmerstraat 106), om 19:30 uur. De zaal is bereikbaar met tram lijn 1, uitstaphalte Overtoom/Bilderdijkstraat. De toegang is gratis. Op het programma staat een Nederlandse een Duitse film. Bij voldoende belangstelling kan er een lange zit van gemaakt worden met een een tweede Duitse tv-documentaire over de trek van ooievaars. Deze film kan ook een andere avond vertoond worden. De Duitse films worden vooraf in het Nederlands toegelicht.

Ooievaars Natuurlijk (26 min)
De vele malen bekroonde Nederlandse Natuurfilm van Jan van den Ende & Monique van den Broek. De filmers volgen de ooievaar op zijn liefdespad en tijdens de zorg voor de jongen. Zij reisden mee met de jonge vogels, die zonder ouders de weg naar Afrika weten te vinden. http://www.natuurfilm.com/ooievaarsnieuws.htm

Mit Prinzesschen nach Afrika (28 min)
Prinzesschen is een beroemde Duitse TV-ooiervaar die 12 jaar lang door ornithologen gevolgd werd. In die tijd vloog ze 22 landen tot in het uiterste puntje van Zuid Afrika.  Ieder jaar werd met spanning in het Duitse Lohburg  op haar terugkeer uit het winterverblijf gewacht. Met zeven verschillende partners bracht ze  34 jongen groot. De film is gemaakt door de onderzoeker Michael Kaatz, cameraman Klaus Tummles en de biologe Birgit Gerkman. http://www.youtube.com/watch?v=gBE5mef5EKw en http://prinzesschen.de/steckbrief.htm

Die Reise der Storche (90 min)
Ooievaars vliegen langs de oostelijke route 11.000 kilometer vanuit Duitsland naar de Afrikaanse winterverblijven. Ze worden gevolgd door twee filmteams met speciale camera’s een ultra-light-vliegtuigjes. Overal waar de ooievaars neerdalen om te rusten leven mensen die naar hun terugkeer uitzien. De film is oorspronkelijk als tv-programma geproduceerd door de ZDF in samenwerking met Michael Kaatz . http://www.3sat.de/page/?source=/specials/128272/index.html en http://www.storchenelke.de/die_reise_der_stoerche_1.htm

Het ringen op de Zaaiersweg vervalt

Geplaatst op door

Het is jammer. Maar de jongen van het nest op de Zaaiersweg hebben het niet gehaald. Wat de oorzaak hiervan is weten we niet. Het Nest op de Zaaiersweg is een voorbeeld van hoe ooievaars de omgeving van mensen opzoeken. Het nest werd dit jaar gebouwd op de toren van de prachtige bakstenen kerk van Jezus van de heiligen der laatste dagen.

Waaraan de jongen van het nest aan de Zaaiersweg overleden zijn weten we niet. Het ging hier waarschijnlijk om een jong stel ooievaars dat voor het eerst broedde. Bij de eerste broedsel komt het veel voor dat de jongen vroegtijdig overlijden. De oudervogels zijn dan nog onervaren. Het kan ook meespelen dat het een jaar of twee duurt eer ze een voldoende groot gebied hebben gevonden om te foerageren. Verder komt het altijd bij ieder broedsel voor dat enige van de uit de eieren gekomen jongen dood gaan. Ooievaars leggen ongeveer vijf eieren. De gemiddelde reproductie per nest is in Nederland ongeveer een en een kwart. In Amsterdam ligt dat veel hoger. We hopen dat het nest bij de Zaaiersweg in stand kan worden gehouden en het broedresultaat het volgend jaar beter is.

Meer achtergrondinformatie over hoe het komt dat altijd een deel van de jongen van een broedsel dood gaan kun je lezen in de nieuwsbrief van de landelijke ooievaarsinstelling STORK.

Mat

Twee jongen Zaaiersweg bevestigd

Geplaatst op door

Update (18-06-2012):
Een van de jongen is uit het nest gevallen:
http://ooievaars020.nl/jong-valt-uit-nest-achter-nieuwe-ooster/

Petro, onze man van het nest op de kerk aan de Zaaiersweg, meldt ons dat er toch twee jongen zijn. De afgelopen week leek het erop dat het niet goed was afgelopen met het broedsel. Vaak waren er geen oudervogels te zien. Ondanks het “lege”nest zijn er dus toch ooievaars. Door de diepe nestkom op de kerktoren zijn de ooievaars van beneden af vaak niet zichtbaar. Aldus Petro. In de nacht is er sinds het uitkomen van de eieren (of al daar voor) maar één ouder aanwezig. Zelfs vanochtend (voor het eerst sinds dagen) waren er twee wissels en voedingen te zien. Had wel al gezien dat er de ene keer één op zat die een vuile borst had. En de andere keer, één die eruit zag of hij helemaal in de modder had gelegen.
Zonder kijker zijn de jongen nu ook af en toe te zien. Volgens de deurwachter en een volgeling van de kerkgemeente zijn het er inderdaad twee.

Zijn er nu wel of geen ooievaarskuikens op een nest

Geplaatst op door

We zijn nu in een spannende periode van het broedseizoen aangeland. Na een broedtijd van 33 dagen zijn de eieren uitgekomen. De eerste weken daarna zijn de jonge kuikens meestal nog niet te zien.

De oudervogels zijn beurtelings op het nest of zoeken voedsel voor zichzelf en de jongen. Zowel het mannelijk als het vrouwelijke dier vervullen beide functies. In menselijke termen zijn ooievaars heel geëmancipeerde dieren. In de beginperiode nadat de eieren zijn uitgekomen zit de ooievaar van de nestdienst vlak op het nest om de kuikens warm te houden. Dit is vooral bij koud weer het geval. Naarmate de jonge kuikens groeien gaat zij/hij als de temperatuur hoger is rechtop staan. En geeft de jonge kuikens daarmee wat schaduw.

Doordat een nest meestal hoog op een paal staat of meer natuurlijk in een boom gebouwd is duurt het meestal een poos eer de jonge ooievaartjes van beneden af te zien zijn. Voor de menselijke toeschouwer zijn de eerste weken na het uitkomen van de eieren een spannende periode. Zijn er nu wel of geen jongen op het nest? Om daar achter te komen kun je letten op gedrag van de ooievaars tijdens de wissel.

Als de ooievaar die op voedseltocht is genoeg prooidieren heeft opgegeten en in zijn krop heeft opgeslagen keert deze terug naar het nest. Er vindt dan met veel, geklepper met de snavels een uitgebreide begroetingsceremonie plaats van de beide oudervogels. Daarna gaat de thuiskomer het voedsel dat in de krop is opgeslagen voor de jongen opbraken. De ooievaar gaat dan met zijn kop naar beneden staan en in de hals zijn golvende bewegingen waar te nemen. De jongen pikken de uitgebraakte prooidieren zelf op van de bodem van het nest. Vertoont de thuiskomende ooievaar dit gedrag, dan is het vrijwel zeker dat er jongen op het nest zijn. Als de jongen al wat groter zijn geworden is te zien hoe ze bij de thuiskomen bedelen. De kopjes met opengesperde snaveltjes van de donker gekleurde jongen kun je dan boven de rand van het nest zien uitkomen.

Gedurende de broedtijd is er overdag dus altijd maar een van de twee ooievaars op het nest aanwezig. Behalve gedurende de korte tijd van de wissel als de beide ouders van functie wisselen. De thuiskomer neemt de nestdienst over en de andere ooievaar verlaat na een paar minuten het nest om op foerageertocht te gaan.

De beide oudervogels slapen wel ’s nachts wel samen op het nest. Als de jongen erg groot zijn geworden en er ontstaat ruimtegebrek, dan slaapt een of beide ouders soms ook ergens in de buurt van het nest.

Mat

Wat is er gebeurd met de jonge kuikens in het Vondelpark?

Geplaatst op door

Naar verwachting zijn bij verschillende nesten inmiddels de eieren uitgekomen. Zolang de kuikens nog klein zijn worden ze door de oudervogels warm gehouden. Als je goed op het gedrag van de ooievaars let tijdens de wissel dan kun je echter toch vaststellen of er jongen zijn in een ooievaarsnest. Er blijft altijd en ooievaar bij de jongen. Bij koud weer zie dat deze er stevig op zit. Soms komt er enkel een witte kop met snavel boven de rand van het nest uit. De andere ooievaar is dan op voedseltocht. Deze trekt door de habitat (het leefgebied waarbinnen voedsel wordt gezocht) om prooidieren te vangen die in de krop worden opgeslagen. Als er voldoende voedsel is opgegeten, dat kan soms wel anderhalf uur duren, vliegt de ooievaar op de thermiek langs omwegen terug naar het nest. Daar vindt dan een hartstochtelijk begroetingsritueel plaats waarbij met de snavels klepperende geluiden worden gemaakt. Als het stel weer tot bedaren is gekomen moet je goed op de thuiskomer letten. Deze gaat nu met de kop omlaag staan en in de hals zie je golvende bewegingen waarmee het voedsel voor de jongen wordt opgebraakt. Zolang de eieren nog niet zijn uitgekomen blijft het opbraken van het voedsel achterwege. Door goed op het gedrag van de vogels te letten kun dus vaststellen of er al kuikens in een nest zijn of dat er nog gebroed wordt.

Bij mooi weer gaat de oudervogel van de nestdienst vaak rechtop in het nest staan. Als de kuikens al een beetje gegroeid zijn kun je dan zien hoe ze de kopjes naar boven steken. Soms met opengesperde snavel om te bedelen.

Vandaag kon ik zo in het Vondelpark voor het eerst fysiek  waarnemen dat er twee jongen zijn. De vaste parkbezoekers die daar vaak op de banken zitten vertelden me echter dat ze eerder vijf kuikens hadden geteld. Inmiddels zouden er drie zijn doodgegaan. Dat moet dan de laatste paar dagen geweest zijn toen het mooi weer was. Zoiets is letterlijk ‘doodzonde’ natuurlijk. Gezien de korte tijd en het aantal dode jongen is het goed mogelijk dat deze brood hebben binnen gekregen bij het voeren. Er zijn nog steeds parkbezoekers die de ooievaars voeren alsof het eendjes zijn en dat is fataal voor de jongen. Dat men de affiches met ”Niet Voeren” uit het park heeft verwijderd draagt natuurlijk niet bij aan het welzijn van onze ooievaars.

Graag horen we van Vondelparkbezoekers hoeveel jonge ooievaars zij hebben kunnen waarnemen. een wanneer dat was. Ook bij de andere nesten zijn de komende dagen bij mooi weer waarschijnlijk jong ooievaartjes te zien. Dus zie je iets boven de rand van het nest uitpiepen. probeer het aantal jongen dan te tellen en laat het ons weten.

Mat

Het ringen van jonge ooievaars

Geplaatst op door

Als een ooievaar geringd wordt is deze als individu herkenbaar. Op de ring staat voor ieder afzonderlijke vogel een uniek nummer. Met een goede kijker of telescoop is het nummer af te lezen. Het ringen wordt landelijk voor alle vogelsoorten georganiseerd door het Vogeltrekstation te Arnhem. Hier houdt men de gegevens bij van alle geringde vogels. Als een vogel aan de hand van een gevonden ring wordt teruggemeld wordt de waarneming aan de bestanden gekoppeld. Zo wordt inzicht verkregen in het verplaatsingsgedrag van een vogel en en hoe oud deze is geworden. Het ringen van ooievaars wordt in Nederland verzorgd door medewerkers van STORK. Van ooievaars verzameld men hier een aantal extra gegevens zoals over de voortplanting en verspreiding. Van het broedgedrag wordt bijgehouden met welke partner een specifieke ooievaar broedt in een bepaald jaar, op welk nest en het aantal jongen dat uitvliegt. Daarnaast vindt er jaarlijks landelijk een zomer- een een wintertelling plaats.

Meer over het ringen van jonge ooievaars lees je hier.

Er zijn kuikens geboren bij de Vrije Geer

Geplaatst op door

Juultje Joosten twitterde: helaas de kersverse kuikens niet kunnen zien. zaten verstopt onder vader of moeder ooievaar.

Ooievaarsouders houden de kleine kuikentjes warm. Als ze wisselen van broed- en foerageerdienst kun je zien dat de ooievaar die thuis komt voedsel opbraakt . De kuikens pikken dat zelf op van de bodem van het nest.  Even later wordt gewisseld. De thuiskomer gaat de kuikens warm houden. En de andere oudervogel gaat voedsel zoeken.

De ooievaars leggen een stuk of vijf eieren. Om de andere dag.  Na het tweede ei beginnen ze met broeden. Er kunnen dus nog meer jongen geboren worden. Soms komen eieren niet uit. En er gaan meestal ook wel enkele jongen dood. Gemiddeld vliegen in Nederland ongeveer 1 1/4  uit. Bij onze Amsterdamse ooievaars ligt de reproductie meestal behoorlijk hoger. Bij Frankendael vlogen er vorig jaar zelfs vier jonge ooievaars uit..

Mat

Niet voeren!

Geplaatst op door

Er is een kritische tijd aangebroken voor de ooievaars. De eerste kuikens kruipen de komende dagen uit het ei. Als mensen nu de oudervogels voeren gaan de jonge ooievaartjes dood!

Bij vijf nesten waarop in Amsterdam ooievaars broeden kruipen de komende dagen de eerste jongen uit het ei. De kuikens zijn heel kwetsbaar. Als de oudervogels niet het goede voedsel aanvoeren gaan de jongen dood.

Ooievaars zijn trouwe ouders die uitstekend in staat zijn om zonder hulp van mensen voor hun jongen groot te brengen. Zowel de man als de vrouw broeden en zorgen beiden voor de jongen. Er blijft altijd een oudervogel op het nest om de jongen warm te houden. Terwijl de andere ooievaar op voedseltocht gaat. In het begin krijgen de jongen vooral massa’s regenwormen en grote insecten te eten. Dat is prima opfokvoer dat in grote hoeveelheden in de biotoop te vinden is.

Ooievaars zijn vleeseters. Om te groeien hebben ze natuurlijke eiwitten nodig. Het darmstelsel van de jonge kuikens is erg gevoelig voor verkeerde voedingsstoffen. Voedingsmiddelen die voor mensen bestemd zijn zoals boterhamvlees, afgeprijsde gehaktballetjes, resten van barbecue, maar ook voer voor huisdieren is niet geschikt voor ooievaars. Als het publiek het aan de oudervogels voert en de jongen het daardoor binnenkrijgen komen ze te overlijden. Dat geldt ook voor eendagskuikens die wel als huisdierenvoer gebruikt worden. Vooral brood is dodelijk voor de jongen. Brood bestaat uit granen. Dat zijn plantaardige stoffen die ooievaars niet kunnen verteren. Het veel te korte darmstelsel van de vogels is er niet op berekend en de jongen sterven. (Denk er maar aan dat een koe die door haar verschillende magen plantaardige voedsel kan herkauwen.)

Niet voeren! Foto: Paul Koene

Al de in Amsterdam levende ooievaars hebben inmiddels een biotoop opgebouwd waar ze voldoende prooidieren vinden om groot te brengen. Hun nesten bouwen bij voorkeur in een menselijke omgeving. Soms zelfs midden in de stad. De plekken waar voedsel wordt gezocht kunnen zich op een grote afstand van het nest bevinden. Zo’n foerageertocht kan wel anderhalf uur duren. Als de krop gevuld is met prooidieren vliegt de ooievaar terug naar het nest. Waar de partner hem met enthousiast geklepper ontvangt. Na een uitgebreid begroetingsritueel braakt de de thuiskomende ooievaar het in de krop opgeslagen voedsel uit op de bodem van het nest. De jongen kunnen het dan zelf oppikken.

Na een poosje vlijt de thuiskomer zich gerieflijk over de jonge kuikens om deze warm te houden. Daarna is de andere oudervogel aan de beurt om voedsel te gaan zoeken. En vliegt van het nest om veel verder in het landschap neer te strijken en naar prooien te zoeken.

Aan omwonenden van ooievaarsnesten en parkbezoekers een dringend verzoek. Voer de ooievaars nooit! Gebeurt dat wel dan heeft dat de dood van de jonge kuikens tot gevolg. Spreek ook andere mensen aan als u ziet dat deze de ooievaars voeren. Leg daarbij uit dat hun gedrag er de oorzaak van is dat de jonge ooievaars dood gaan.

Mat Janssen